Na ons bezoek aan Bomarzo zijn we maar doorgereden naar het dorpje Bagnaia, de Villa Lante zien, zo’n 17 kilometer verder in de richting van Viterbo.

We parkeerden op een pleintje voor de villa (via Giambolongna) en liepen het dorp in. In het centrum staat een oude toren met een veelbelovende poort naar het Piazza Castello, maar het plein zelf voelt alsof je de locals in hun dagelijkse doen en laten stoort, bijna alsof je de woonkamer binnenstapt. Kortom, in het dorp is weinig te beleven.

Terug naar de Villa, waarvan de muren tegenwoordig direct grenzen aan de bebouwing en straten van het dorp. De Villa Lante en tuinen stammen net als Bomarzo uit de 16e eeuw, oorspronkelijk bedoelt als zomerresidentie voor de bischoppen van Viterbo. Eerste bewoner was kardinaal Raffaele Riario, neef van paus Sixtus IV della Rovere.

Opnieuw een tuin in renaissance (of preciezer, maniëristische) stijl. In 1566 gaf kardinaal Gian Francesco De Gambara de beroemde architect Jacopo Barozzi (a.k.a. Il Vignola) de opdracht zijn plannen te realiseren; een thematisch park en tuin, verbinding met de formele tuin, de vele fonteinen, sculpturen uit Peperino steen en een keur aan zitplekken waar bezoekers tijdens hun wandelingen kunnen uitrusten.

Wat ons fascineerde waren met name de fonteinen, bij binnenkomst de imposante Fontana del Pegaso. Fonteinen, watervallen, druipende grotten. Wonderbaarlijk hoe alles wordt aangedreven, hydraulica uit de 16e eeuw. Het brein achter dit harmonieuze ontwerp en de bijbehorende techniek was Tommasi Ghinucci, een ingenieur uit Siena. Vergelijkbare waterwerken vind je in de villa’s Farnese en d’Este, dus die zetten we op ons lijstje.

Het laagste deel van de tuinen beslaat de formele tuin, symmetrisch als maar kan, met in het centrum de Fontana dei Mori. De beide huizen (casino’s), Gambara met een fraai fresco van het domein, en casa Montalto, staan op de grens van het formele deel en de meer avontuurlijke tuin die de helling op leidt waar het water langs naar beneden stroomt en de fonteinen aandrijft. Hier vind je een vorstelijke stenen dinertafel (la tavola del Cardinale), trappen en oude bomen, en natuurlijk meer fonteinen en waterspeeltjes.

Wil je verdere details lezen over Lante, dan kan dat in de Wikipedia. We hebben zelf ook een gids aangeschaft bij de kassa van Bomarzo, getiteld “Grandi Giardini Italiani. 100 giardini per Expo 2015”. Een handig overzichtswerkje met korte beschrijvingen.

Op de onderstaande Google map kun je inzoomen op de tuinen, zelfs de verschillende fonteinen zijn met naam genoemd, Google is your friend 😉

We hebben teveel foto’s voor deze blog maar check Ons Umbrie Pinterest board voor meer plaatjes.

Aan het eind van de dag bracht onze Cinquecento ons weer terug naar ons verblijf in het gehucht Grutti, waar we bij Le Noci van een heerlijke vette pasta hebben genoten. Wanneer is het weer vakantietijd?

In september 2014 zijn mijn lief en ik afgereisd naar een van onze favoriete vakantielanden, Italie. We bezochten eerder verschillende regio’s in dit prachtige land maar Umbrië ontbrak nog. We huurden een Fiat 500 (when in Rome…;-) en vonden een kamer in een landhuis in de buurt van Todi. Nu ik even tijd heb bij deze een korte impressie van ons avontuur.

Vaste prik zijn inmiddels onze tuinbezoeken. Wellicht is het je al bekend; Italie is bezaaid met – voornamelijk Renaissance – tuinen. We deden deze vakantie twee tuinen aan in de regio Lazio. Bomarzo in de ochtend, en aan het eind van dezelfde dag de Villa Lante (Onze middag bij de Villa Lante). ‘s Middags doen de Italianen in dit deel van Italie weinig en daar schikken we ons graag in.

Het park van de monsters

Op de omslag van de ter plekke aangeschafte gids wordt Bomarzo, niet zonder gevoel voor commercie, betiteld als The Park of the Monsters, en hup, Efteling-gevoel! Bij de kassa krijgen we een plattegrond mee met daarop het te volgen pad en genummerd de attracties met namen als Sphinxes, Turtle, Whale, Leaning House, Mermaid Echina, een lijst van 35 items. Dus snel het park in.

Het Parco dei Mostri is gebouwd in de Renaissance (16e eeuw) maar niet volgens de toen gebruikelijke symmetrische patronen die je in zoveel andere tuinen uit deze periode ziet. De tuin is aangelegd door architect Pirro Ligorio in opdracht van de italiaanse edelman, condottiero en mecenas Pier Francesco (Vicino) uit het roemrijk geslacht Orsini. Vicino was gehuwd met zijn geliefde Giulia uit het al even roemrijke geslacht Farnese. Na haar dood werd Bomarzo haar gedenkteken. Het park noemde hij Sacro Bosso, het heilige bos, en staat vol met enorme sculpturen, fantastisch en monsterlijk.

Na Vicino’s dood verviel het park bij gebrek aan de nodige aandacht. De slapende monsters wachtten 300 jaar onder mos en gras, totdat Dali en andere Europese schilders in de jaren 30 van de vorige eeuw het park herontdekten. Vanaf 1953 is het landgoed door de locale familie Bettini met de nodige TLC in oude glorie hersteld.

Dat het bos een bos van raadsels is, wordt direct duidelijk als we het betreden door de Orsinipoort en daar twee sfinxen ontwaren. De meest interessante vraag die zij stellen:

Jij, die hier binnenkomt, wees oplettend en vertel mij of deze wonderen voortkomen uit een vergissing of een vorm van kunst?

Nieuwsgierig vervolgen we snel onze tocht.

Om een lang verhaal kort te houden; we hebben een heerlijke twee uren doorgebracht in de schaduw van de bomen, in gezelschap van mythologische monsters en goden. Voor een gedetailleerde beschrijving verwijs ik je graag naar de site van het Park van Bomarzo. Wat Vicino precies bedoelde met zijn creatie is in de vergetelheid geraakt. Schrijvers hebben gespeculeerd, kunstenaar geïnterpreteerd, en misschien is het spannender, intrigerender om het daarbij te laten. Laat je eigen fantasie maar op hol slaan, beleef je eigen avonturen. Vicino’s obscure en filosofische reis raakte thema’s als liefde, dood, herinnering en waarheid, en zonder een keurige dosis kennis van middeleeuwse symboliek, Dante, Petrarca en Ariosto is het vrijwel onmogelijk het mysterie van zijn herspinsels te ontrafelen.

Dwaling of kunst

Voor ons was Bomarzo een welkome afwisseling met de wijdverspreide formele renaissance-tuinen; a morning well spent. Het alom aanwezige mysterie begeleidt je bij elke stap die je zet. En zoals de folder zegt:

Als je uiteindelijk weer ontsnapt uit de fantastische mix van waarschuwende dieren, afbeeldingen van ideale en goddelijke liefde, dan is de openbaring van de filosofische reis duidelijk; het Leven en de Liefde triomferen!

Uit onszelf hadden we na de monstertocht deze conclusie niet snel getrokken – onze onwetendheid, I know – maar we sluiten ons hier hoopvol bij aan. Life is for the living.

Na het bezoek denken wij beiden gelijktijdig – dat hebben we wel vaker – aan de vraag van de Sfinx; is dit alles een grote dwaling of toch kunst? En dan dringen zich de woorden van een ander, ver van de renaissance verwijderd, icoon op; Andy Warhole*:

Art is anything you can get away with.

Daar houden we van, lekker praktisch. Wij vinden Bomarzo kunst, alleen al voor het gevoel dat het losmaakt, en is dat niet waar het allemaal om draait? Een bijzonder gevoel, perceptie, verwondering? Dat steek ik als tuinontwerper even in mijn zak, zo’n gevoel zou elke tuin in zich moeten hebben, in Zoetermeer, Alphen aan den Rijn, Amsterdam of ergens in Umbrië, het is om het even.

Doen dus

Ben je in de buurt dan raden we Bomarzo aan. Trekken je kinderen dit soort culturele bezoekjes doorgaans niet, dan maak je hier toch een redelijke kans, in het park van de monsters, waar de ene verrassing na de andere opduikt. Vertel er met verve een leuk verhaaltje bij (of beloof ze een Italiaans ijsje) en je zit gebakken.

* Het is twijfelachtig of deze woorden van Warhole afkomstig waren, of van de Canadese media goeroe Marshall McLuhan.