In september 2014 zijn mijn lief en ik afgereisd naar een van onze favoriete vakantielanden, Italie. We bezochten eerder verschillende regio’s in dit prachtige land maar Umbrië ontbrak nog. We huurden een Fiat 500 (when in Rome…;-) en vonden een kamer in een landhuis in de buurt van Todi. Nu ik even tijd heb bij deze een korte impressie van ons avontuur.
Vaste prik zijn inmiddels onze tuinbezoeken. Wellicht is het je al bekend; Italie is bezaaid met – voornamelijk Renaissance – tuinen. We deden deze vakantie twee tuinen aan in de regio Lazio. Bomarzo in de ochtend, en aan het eind van dezelfde dag de Villa Lante (Onze middag bij de Villa Lante). ‘s Middags doen de Italianen in dit deel van Italie weinig en daar schikken we ons graag in.
Het park van de monsters
Op de omslag van de ter plekke aangeschafte gids wordt Bomarzo, niet zonder gevoel voor commercie, betiteld als The Park of the Monsters, en hup, Efteling-gevoel! Bij de kassa krijgen we een plattegrond mee met daarop het te volgen pad en genummerd de attracties met namen als Sphinxes, Turtle, Whale, Leaning House, Mermaid Echina, een lijst van 35 items. Dus snel het park in.
Orcus koning van de onderwereld. De spreuk verwijst naar Dante’s ingang van de onderwereld.
Het Parco dei Mostri is gebouwd in de Renaissance (16e eeuw) maar niet volgens de toen gebruikelijke symmetrische patronen die je in zoveel andere tuinen uit deze periode ziet. De tuin is aangelegd door architect Pirro Ligorio in opdracht van de italiaanse edelman, condottiero en mecenas Pier Francesco (Vicino) uit het roemrijk geslacht Orsini. Vicino was gehuwd met zijn geliefde Giulia uit het al even roemrijke geslacht Farnese. Na haar dood werd Bomarzo haar gedenkteken. Het park noemde hij Sacro Bosso, het heilige bos, en staat vol met enorme sculpturen, fantastisch en monsterlijk.
De wijze olifant onderscheid goed van kwaad, symboliseert de eeuwigheid, en de overwinningen en nederlagen van Rome.
Na Vicino’s dood verviel het park bij gebrek aan de nodige aandacht. De slapende monsters wachtten 300 jaar onder mos en gras, totdat Dali en andere Europese schilders in de jaren 30 van de vorige eeuw het park herontdekten. Vanaf 1953 is het landgoed door de locale familie Bettini met de nodige TLC in oude glorie hersteld.
Dat het bos een bos van raadsels is, wordt direct duidelijk als we het betreden door de Orsinipoort en daar twee sfinxen ontwaren. De meest interessante vraag die zij stellen:
Jij, die hier binnenkomt, wees oplettend en vertel mij of deze wonderen voortkomen uit een vergissing of een vorm van kunst?
Nieuwsgierig vervolgen we snel onze tocht.
Scheve foto? Nee, 16e eeuws grapje, het staat echt zo, misselijk als je binnen gaat.
Om een lang verhaal kort te houden; we hebben een heerlijke twee uren doorgebracht in de schaduw van de bomen, in gezelschap van mythologische monsters en goden. Voor een gedetailleerde beschrijving verwijs ik je graag naar de site van het Park van Bomarzo. Wat Vicino precies bedoelde met zijn creatie is in de vergetelheid geraakt. Schrijvers hebben gespeculeerd, kunstenaar geïnterpreteerd, en misschien is het spannender, intrigerender om het daarbij te laten. Laat je eigen fantasie maar op hol slaan, beleef je eigen avonturen. Vicino’s obscure en filosofische reis raakte thema’s als liefde, dood, herinnering en waarheid, en zonder een keurige dosis kennis van middeleeuwse symboliek, Dante, Petrarca en Ariosto is het vrijwel onmogelijk het mysterie van zijn herspinsels te ontrafelen.
Mijn lief verdiept in mysterie en fantasie.
Dwaling of kunst
Voor ons was Bomarzo een welkome afwisseling met de wijdverspreide formele renaissance-tuinen; a morning well spent. Het alom aanwezige mysterie begeleidt je bij elke stap die je zet. En zoals de folder zegt:
Als je uiteindelijk weer ontsnapt uit de fantastische mix van waarschuwende dieren, afbeeldingen van ideale en goddelijke liefde, dan is de openbaring van de filosofische reis duidelijk; het Leven en de Liefde triomferen!
Uit onszelf hadden we na de monstertocht deze conclusie niet snel getrokken – onze onwetendheid, I know – maar we sluiten ons hier hoopvol bij aan. Life is for the living.
Trappen, de lijnen, de overgang, ik moet ze vastleggen. Er volgt nog wel een dedicated blog.
Na het bezoek denken wij beiden gelijktijdig – dat hebben we wel vaker – aan de vraag van de Sfinx; is dit alles een grote dwaling of toch kunst? En dan dringen zich de woorden van een ander, ver van de renaissance verwijderd, icoon op; Andy Warhole*:
Art is anything you can get away with.
Daar houden we van, lekker praktisch. Wij vinden Bomarzo kunst, alleen al voor het gevoel dat het losmaakt, en is dat niet waar het allemaal om draait? Een bijzonder gevoel, perceptie, verwondering? Dat steek ik als tuinontwerper even in mijn zak, zo’n gevoel zou elke tuin in zich moeten hebben, in Zoetermeer, Alphen aan den Rijn, Amsterdam of ergens in Umbrië, het is om het even.
Doen dus
Ben je in de buurt dan raden we Bomarzo aan. Trekken je kinderen dit soort culturele bezoekjes doorgaans niet, dan maak je hier toch een redelijke kans, in het park van de monsters, waar de ene verrassing na de andere opduikt. Vertel er met verve een leuk verhaaltje bij (of beloof ze een Italiaans ijsje) en je zit gebakken.
* Het is twijfelachtig of deze woorden van Warhole afkomstig waren, of van de Canadese media goeroe Marshall McLuhan.
Later die dag, terug in San Terenziano
Comments